สารบัญในบทความนี้
📅 อัปเดตล่าสุดเมื่อ: 3 พฤศจิกายน 2025
พูดถึง “บอระเพ็ด” (Tinospora crispa) แค่นึกถึงรสขมของมันก็ขนลุกแล้วใช่ไหมครับ? ขมจนที่เขาว่า “ขมเหมือนบอระเพ็ด” นี่ไม่ใช่เรื่องล้อเล่น แต่ในวงการไก่ชน เรากลับเห็นเซียนรุ่นเก่าหลายท่านนิยมนำสมุนไพรสุดขมนี้มาให้ไก่กินเป็นประจำ จนมือใหม่หรือคนเลี้ยงไก่ทั่วไปอาจสงสัยว่า…ไก่กินเข้าไปได้ยังไง? แล้วมันมีดีอะไร ทำไมต้องทนขมขนาดนั้น?
คำตอบคือ ให้ไก่กินได้ครับ และมีประโยชน์มากด้วย! บอระเพ็ดถือเป็น “ยาดี” ชั้นเลิศสำหรับไก่ชน โดยเฉพาะในเรื่อง การช่วยย่อยอาหาร ทำให้ไก่เจริญอาหาร กินข้าวได้เยอะ และยังช่วยบำรุงสุขภาพตับให้แข็งแรง แต่การจะให้กินก็ต้องมีเคล็ดลับและวิธีที่ถูกต้อง ไม่ใช่หักเถาให้ไก่จิกสดๆ ครับ
📦 สรุปสั้นแบบรู้ลึก: บอระเพ็ด สมุนไพรไก่ชนชั้นยอด
- กินได้และดีมาก: บอระเพ็ดช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำย่อย ทำให้ไก่กินอาหารเก่งขึ้นและระบบย่อยทำงานดีเยี่ยม
- วิทยาศาสตร์ยืนยัน: มีงานวิจัยในสัตว์ปีกชี้ว่าพืชตระกูลบอระเพ็ดมีฤทธิ์ “ปกป้องตับ” (Hepatoprotective) และ “ต้านความเครียด” (Antistress)
- วิธีให้ที่ถูกต้อง: ห้ามให้กินสดในปริมาณมาก ต้องแปรรูปก่อน เช่น ตากแห้งบดผสมอาหาร, แช่น้ำให้กิน, หรือปั้นเป็นลูกกลอน
“ขมเป็นยา” ส่องประโยชน์บอระเพ็ดที่วิทยาศาสตร์ยืนยัน
ที่คนโบราณเขาว่า “หวานเป็นลม ขมเป็นยา” นี่คือเรื่องจริงสำหรับบอระเพ็ดเลยครับ ในทางภูมิปัญญาพื้นบ้าน ความขมจัดของมันนี่แหละคือพระเอกตัวจริง มันจะไปกระตุ้นต่อมรับรส ทำให้ร่างกายหลั่งน้ำลายและน้ำย่อยในกระเพาะอาหารออกมาได้ดีขึ้น
เมื่อระบบย่อยพร้อมทำงาน ไก่จะรู้สึก “หิว” และกินอาหารได้ในปริมาณที่มากขึ้น หรือที่เราเรียกว่า “กินข้าวได้น้ำได้เนื้อ” นั่นเองครับ
และสิ่งนี้ก็ได้รับการยืนยันจากหลักการวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ด้วยครับ
มีงานวิจัยหลายชิ้น (เช่น งานวิจัยในวารสาร Poultry Science ปี 2020) ที่ศึกษาพืชในตระกูลบอระเพ็ด (Tinospora sp.) เพื่อใช้เป็นอาหารเสริมในสัตว์ปีกโดยตรง และพบว่าพืชกลุ่มนี้มีสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ (Biological activities) ที่เป็นประโยชน์ต่อไก่ชนอย่างมาก โดยเฉพาะสรรพคุณเด่นๆ คือ:
- ช่วยบำรุงตับ (Hepatoprotective): นี่คือจุดเด่นที่ตรงกับที่เซียนไก่รุ่นเก่าใช้บอระเพ็ดเพื่อ ‘ล้างพิษ’ หรือ ‘บำรุงตับ’ ให้ไก่ชนเลยครับ ตับเป็นอวัยวะสำคัญที่รับภาระหนักจากการใช้ยาและการซ้อม การที่ตับแข็งแรงก็เหมือนมีเครื่องกรองของเสียชั้นดี ไก่จึงสมบูรณ์
- ต้านอนุมูลอิสระและลดความเครียด (Antioxidative & Antistress): ไก่ที่ซ้อมหนักหรือเดินทางบ่อยจะมีความเครียดสูง ร่างกายจะหลั่งสารอนุมูลอิสระออกมาทำลายเซลล์ บอระเพ็ดจะเข้าไปช่วยจัดการตรงนี้ ทำให้ไก่ฟื้นตัวได้ไว ไม่โทรมง่าย
- ช่วยเรื่องทางเดินอาหาร (Antidiarrheal): ช่วยปรับสมดุลลำไส้ ลดปัญหา ไก่ชนลำไส้อักเสบ ลดปัญหาท้องเสีย ท้องร่วง ซึ่งสอดคล้องกับการที่มันช่วยย่อยในตอนแรกนั่นเองครับ
เคล็ดลับการใช้บอระเพ็ด: ให้ยังไงไก่ถึงได้ประโยชน์เต็มที่ (และไม่เป็นโทษ)
ถึงบอระเพ็ดจะมีประโยชน์ แต่เราจะหักเถาสดๆ โยนให้ไก่กินเลยไม่ได้นะครับ เพราะมันขมเกินไป ไก่ก็ไม่ยอมกิน แถมยังควบคุมปริมาณยาได้ยากด้วย วิธีที่เซียนไก่ชนนิยมใช้และได้ผลดี มีดังนี้ครับ
วิธีที่ 1: ตากแห้งบดผง (วิธีนิยม)
นี่เป็นวิธีที่สะดวกและเก็บไว้ใช้ได้นานที่สุดครับ
- นำเถาบอระเพ็ดมาหั่นเป็นแว่นบางๆ หรือสับให้ละเอียด
- นำไปตากแดดจัดๆ ให้แห้งสนิท (ต้องแห้งจริง ๆ ไม่งั้นจะขึ้นรา)
- นำมาบดหรือปั่นให้เป็นผงละเอียด
- เวลาใช้ ก็นำผงบอระเพ็ดนี้ในปริมาณ “น้อยๆ” (เช่น ปลายช้อนชา) ไปโรยคลุกเคล้ากับอาหารเม็ด ข้าวเปลือก หรืออาหารที่ใช้เลี้ยงประจำ ให้สัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง
วิธีที่ 2: แช่น้ำให้กิน (วิธีง่าย)
วิธีนี้ง่ายและสะดวกมากสำหรับคนที่มีเถาสด
- นำเถาสดมาทุบพอแตก ประมาณ 1-2 ท่อนสั้นๆ
- นำไปแช่ในกระบอกน้ำ หรือภาชนะที่ให้น้ำไก่ แช่ทิ้งไว้ข้ามคืน
- ตอนเช้านำน้ำนั้นมาให้ไก่กิน รสขมจางๆ ที่ออกมาในน้ำจะช่วยกระตุ้นการย่อยได้ดี ไก่จะยอมกินเพราะความขมไม่จัดเกินไป
วิธีที่ 3: ปั้นเป็นลูกกลอน (สูตรยาบำรุง)
วิธีนี้จะเป็นขั้นแอดวานซ์ที่มักจะทำเป็นยาสมุนไพรบำรุง
- ใช้ผงบอระเพ็ด (จากวิธีที่ 1) มาเป็นส่วนผสมหลัก
- ผสมกับสมุนไพรตัวอื่น เช่น ขมิ้น, ฟ้าทะลายโจร (เล็กน้อย), พริกไทย ฯ.
- ใช้น้ำผึ้งหรือเนื้อมะขามเปียกเป็นตัวประสาน ปั้นเป็นเม็ดเล็กๆ (ลูกกลอน)
- ป้อนให้ไก่กินโดยตรง มักจะให้กินช่วงบำรุงก่อนออกชน หรือช่วงฟื้นตัว
ข้อควรระวัง: บอระเพ็ดเป็นยาเย็นจัด การให้ในปริมาณมากเกินไป หรือให้ติดต่อกันนานๆ (โดยเฉพาะในหน้าฝนหรือหน้าหนาว) อาจทำให้ไก่ “เย็นใน” จนเกินไป สังเกตได้จากอาการหน้าซีด หรืออาจท้องเสียได้ครับ ให้ใช้แต่พอดีตามความเหมาะสมครับ
5 สูตรสมุนไพร ‘บำรุงกำลัง’ กินแล้วคึก ตีไม่หมดแรง
คำถามที่พบบ่อย (FAQ) ไขทุกข้อสงสัย ไก่ชนกินบอระเพ็ดได้ไหม
ไม่แนะนำครับ เพราะรสขมจัด ไก่ส่วนใหญ่จะไม่ยอมกินเลย ทำให้สิ้นเปลืองของ และเราไม่สามารถควบคุมปริมาณที่ไก่ได้รับ การแปรรูปก่อน เช่น ตากแห้ง หรือแช่น้ำ จะทำให้ไก่ยอมรับได้ง่ายกว่าและควบคุมปริมาณยาได้คงที่กว่าครับ
ไม่จำเป็นต้องให้ทุกวันครับ แนะนำให้สัปดาห์ละ 1-2 ครั้งก็เพียงพอแล้ว หรืออาจให้ในช่วงที่ไก่มีอาการเบื่ออาหาร กินข้าวน้อย หรือในช่วงที่อากาศร้อนจัดเพื่อช่วยระบายความร้อนครับ
มีสรรพคุณทางอ้อมครับ ความขมของมันช่วยปรับสมดุลในลำไส้ ทำให้สภาพแวดล้อมไม่เหมาะกับการเจริญเติบโตของพยาธิบางชนิด (พยาธิอยู่ยากขึ้น) แต่ถ้าไก่เป็นพยาธิหนักๆ การใช้ยาถ่ายพยาธิโดยตรงจะเห็นผลที่ชัดเจนและรวดเร็วกว่าครับ
บทสรุป
สรุปแล้ว บอระเพ็ด ไม่ใช่แค่สมุนไพรขมที่ไร้ประโยชน์ แต่เป็น “ยาดีชั้นเลิศ” สำหรับไก่ชนตัวจริง ที่มีทั้งภูมิปัญญาโบราณและงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่รองรับ สรรพคุณเด่นที่ช่วยให้ไก่เจริญอาหาร, ช่วยย่อย, และบำรุงตับ ถือเป็นหัวใจสำคัญที่ทำให้ไก่แข็งแรงสมบูรณ์ครับ
แค่เรารู้จักวิธีใช้ที่ถูกต้องและปริมาณที่เหมาะสม ของขมๆ นี้ก็จะกลายเป็นยาบำรุงชั้นยอดให้ไก่รักของเราครับ แล้วเพื่อนๆ มีสูตรการใช้บอระเพ็ดแบบไหนกันบ้าง หรือมีข้อสงสัยอะไรเพิ่มเติม? แวะไปพูดคุยแลกเปลี่ยนกันได้ที่ KaichonHub เว็บไก่ชนอันดับหนึ่งของไทย นะครับ
